Deze donderdagavond besloot het kabinet Rutte om 40 militairen van de Koninklijke Marechaussee richting Oekraïne te sturen – ongewapend. In de Kamerbrief die deze avond werd verspreid, wordt geen enkele keer gerept over de Marechaussee, laat staan over militairen. Uiteraard werd er wel gesproken over het ‘vergaren van bewijs’ voor eventuele vervolging van de verantwoordelijken. Het besluit om veertig militaire agenten te sturen is zeer risicovol en lijkt meer gestoeld op emotie dan op ratio.
Allereest is er de framing van ‘onbewapende’ militaire politie die de boel ordentelijk zal moeten laten verlopen. Er is geen Sherlock Holmes voor nodig om vast te stellen dat ‘ordentelijk’ in een oorlogsgebied (en dat is Oost-Oekraïne momenteel) een contradictio in terminis is. Dit bleek ook uit het moeizaam op gang komen van het transport van de eerste lichamen richting Nederland. Uiteraard zal het Kabinet geen 40 onbewapende KMar-militairen blind droppen in Oekraïne. Zo zullen er zogeheten ‘groene’ militairen (die mét wapens) nodig zijn in de buitenring om de noodzakelijke genie en verbindingseenheden op te zetten om een missie goed te laten verlopen. Hieruit spreekt dat Nederland wel de initiator wil zijn van een missie, maar dan uiteraard geen Bushiaanse full blown missie waar wel eens doden bij zouden kunnen vallen. En natuurlijk via de weg van de VN. Heel slim, want onderzoek heeft ook uitgewezen dat missies die via internationale instituties lopen (zoals de VN) op meer steun kunnen rekenen onder de bevolking.
Toch is de vergelijking met Srebrenica snel gemaakt. Ook toen bleken de lichtbewapende Dutchbat-militairen (ook met keurig VN-mandaat) niet opgewassen tegen de Servische overmacht. Een parlementaire enquête moest eraan te pas komen om uit te leggen hoe het nou eigenlijk zo was gekomen: een lichtbewapende eenheid tegen een Servische overmacht. Een ‘nationaal trauma’ wordt het ook wel eens genoemd. Ondanks de recente uitspraak van de rechter inzake aansprakelijkheid, lijkt de herinnering van het kabinet aan dit trauma bizar snel vervaagd. Toch is dit het kabinet niet aan te rekenen. De reden dat de UNPROFOR-soldaten destijds licht waren bewapend, had vooral te maken met de heersende Koude Oorlog-mentaliteit in de wandelgangen van de VN: militaire vredesmissies waren bovenal bedoeld om de vrede te bewaren. En zulks doet men niet zwaarbewapend. De gevolgen werden al vrij snel (en zeer pijnlijk) duidelijk in 1996 tijdens de – zoals de Nederlanders het noemen – Val van Srebrenica.
Anno 2014 is er dus besloten om lichtbewapende (als we de ‘groene buitenring’ meetellen) militairen in te zetten in een gebied waar de dynamiek eveneens niet helemaal duidelijk is. De pro-Russische separatisten zijn niet bepaald een gemiddelde rebellengroep (gelet op hun vaardigheid met BUK-systemen), maar tegelijkertijd wel rebels genoeg om journalisten en OVSE-waarnemers te ontvangen met een buitensporig alcoholpromillage in hun bloed – zo gaan de verhalen althans. Ze zijn een mengelmoes van “ex-Russische militairen” (die heel toevallig zo nu en dan wel eens op het Kremlin komen), criminelen, hooligans, Russisch georiënteerde nationalisten en lokale jongens op zoek naar avontuur en actie voor het vaderland. Een ongekende mix van professionaliteit en impulsiviteit. Mechanismen die geheel des 2014 zijn: oorlogen worden niet meer gevochten tussen professionele legers onderling, maar veelal tussen legers tegenover een netwerkachtige samenstelling van strijders die allemaal bereid zijn om te sterven voor hun ‘goede zaak’.
Nederland heeft dus besloten om willens en wetens een conventionele tactiek in te zetten tegen een onconventioneel, Darwinistisch zooitje ongeregeld. Dit besluit is uitermate risicovol. Zo is overduidelijk dat het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten (toch de landen waar Nederland graag bij aansluit als er iets te vechten valt) hier, terecht, geen zin in hadden, afgezien van Australië. Als het misgaat (en hier wordt het politiek gezien interessant) zijn onze andere bondgenoten (die we zojuist gepasseerd hebben) wel in een positie gemanoeuvreerd waarin ze moeten kiezen. Nederland gokt er blijkbaar op dat dit vóór Nederland zal zijn, en tegen Rusland.
Een ongekend politiek risico voor een militair anders zo conservatief landje. De afgelopen jaren dragen we een steentje bij aan VN-missies, we verlenen wat hand- en spandiensten aan de Fransen in Mali, maar een interventie puur en alleen op Nederlands initiatief mag men wel een unicum noemen. Een unicum dat niet is te verklaren vanuit pure rationele overwegingen volgens een heldere kosten en baten-analyse, maar overheerst lijkt te worden door psychologische overwegingen als “We moeten iets doen”, “We zijn het aan ons volk verplicht” en “We kunnen dit niet laten gaan” lijken de boventoon te voeren in plaats van een meer rationele “We begrijpen de dynamiek van de regio niet volledig, dus is dit wel zo slim?”
Een relatief goed georganiseerde conventionele inzet, met hoogwaardige technologische middelen tegen een stelletje ongeregeld dat bereid is om te sterven voor het grotere ideaal.
Als u wilt weten hoe een dergelijke militaire interventie eindigt, dan doet u er goed aan om komende dagen de film Black Hawk Down nog eens terug te kijken, de dramatische vertelling van een kleinschalige Amerikaanse interventie tegen enkele warlords in Somalië die niet uitpakt zoals gehoopt.
