“Laten we alerter zijn op verwarde mensen“, klinkt aannemelijk. Maar vul nu eens voor “verwarde mensen” “vrouwen met een hoofddoek” of “negers” in. Dan klinkt diezelfde uitspraak ineens heel anders. Helemaal als Hjalmar van Marle, de psychiater die het voorstelt, eraan toevoegt: “Net zoals we letten op verdachte pakketjes op het station.” Juist ja. Dr. van Marle beschouwt verwarde mensen als ‘pakketjes’. Waarschijnlijk verdachte ook nog.
Hjalmar van Marle is een forensisch psychiater van de oude stempel. Waarschijnlijk verklaart dat waarom hij vooral vanuit de beheersing denkt. Een beetje zoals hoge heren met tropenhelmen en geweren vroeger over leeuwen en olifanten dachten. VARA-journalist Francisco van Jole houdt trouwens een vergelijkbaar en net zo misleidend betoog over ‘gevaarlijke verwarde mannen‘.
Nieuwe superwapens ontwerpen om het Nieuwe Gevaar te bestrijden is helemaal niet nodig. Laten we even kijken naar de feiten. Ja, het klopt: de overlast van psychiatrische patiënten neemt toe.
Maar komt dat doordat verwarde mensen inherent gevaarlijk zijn of gevaarlijk worden? Overlast ontstaat als mensen die eigenlijk zorg nodig hebben op straat belanden. En dat komt steeds vaker voor, doordat onze nationale geestelijke gezondheidszorg al jaren uitgekleed wordt door minister Schippers. Ik voorspelde deze trend al in 2011 en ik ben echt geen Nostradamus. Minister Schippers denkt blijkbaar nog steeds dat een politiecel goedkoper is dan een bedje bij de psychiatrie.
Dus ja, de overlast van verwarde mensen gaat voorlopig alleen maar toenemen. Maar zijn al die lastige verwarde mensen ook gevaarlijk? Moeten we allemaal een cursus gekkie dompteren gaan volgen?
Laten we even kijken naar de verwarde jongen uit Pijnacker die de oorzaak is van dit nieuwe, pijnlijke rondje discriminerend alarmisme in de media. Zijn verhaal is een universeel verhaal. Ongeveer een op de vijftig jonge mensen wordt schizofreen of bipolair. In elke grote scholengemeenschap zitten er wel twintig of veertig. Het verhaal gaat zo: veelbelovend jongmens uit ingewikkeld gezin gaat voor het eerst op zichzelf wonen. Is erg slim, maar heeft overactief patroonherkenningsmechanisme in de hersenen. De inbedding van thuis valt weg, jongmens staat ineens op zichzelf en moet een berg problemen alleen oplossen. De druk wordt te groot, het patroonherkenningsmechanisme draait dol. En dan komt die universele grap die de hersenen met elk verward mens uithalen: hij of zij krijgt een openbaring en weet als enige hoe het werkelijk zit. De verwarde mens is als enige uitverkoren en heeft een boodschap voor de wereld. Die boodschap dient koste wat kost te worden verkondigd. Vandaar die gijzeling.
Nederland telt ongeveer een miljoen jongeren die in de kwetsbare leeftijd en overgangsperiode zitten. Als ik het voorzichtig schat worden er 10.000 Nederlandse jongeren per jaar gek. En ja ik zeg gewoon ‘gek’ want ik ben zelf vijftien jaar geleden ook een paar keer doorgedraaid. Van die 10.000 jongeren is het er in de 46 jaar dat de NOS bestaat eentje gelukt om het journaal te gijzelen.
De kans dat een verwarde jongere het NOS-journaal gijzelt is dus een kleine één op de half miljoen. Dat is weliswaar waarschijnlijker dan dat Herman van der Zandt de staatsloterij wint maar het is geen reden om alle verwarde mensen die overduidelijk ziek zijn en hulp nodig hebben als gevaarlijke criminelen te gaan beschouwen.
Het is heel nuttig om extra alert te zijn op verwarde mensen, maar dan vanuit een warm hart en zonder ze vanuit een loopgraaf van angst te dehumaniseren. De Nederlandse wet heeft op dit moment een ingebouwde verwaarlozingsclausule voor verwarde mensen: zolang ze niet gevaarlijk zijn mogen ze niet meegenomen en geholpen worden. Ironisch nietwaar?
Daar wordt aan gewerkt, maar tot die tijd moeten we het advies van Hjalmar van Marle en de zijnen misschien maar opvolgen. Als je vandaag of morgen een verward mens ziet: bel 112. Overdrijf het gevaar gerust. Als de politie genoeg Van Marle-oproepen binnenkrijgt worden ze het vanzelf beu en wordt het uitkleden van onze GGZ misschien eindelijk stopgezet en heel misschien zelfs wel teruggedraaid.
