Op dit moment circuleert in de Verenigde Staten een filmpje, met een smartphone opgenomen in een klas. Het zijn shockerende beelden. Een zwarte leerling neemt zijn leraar, een wat oudere blanke man, in een wurggreep en gooit hem op de grond. Andere leerlingen kijken lachend toe. De leraar ondergaat passief het geweld. Het meest trieste van dit verhaal komt achteraf. De leraar zei dat hij zich niet durfde te verdedigen omdat hij bang was daardoor zijn baan te verliezen.
Wie herinnert zich nog de Belgische vakleraar die een leerling met zijn hoofd boven een emmer cement hield? Ook dit werd op de sociale media gezet. Het hele land viel over die man heen. Deze leraar, die bekend stond als een goedmoedige vakman, was zo getergd dat hij die leerling een lesje wilde leren. Hij heeft er de naam ’cementleraar’ aan over gehouden.
Ik heb tientallen scholen voor lager beroepsonderwijs in België, Nederland en de Nederlandse Antillen bezocht. Daar zag ik voor mijn ogen gebeuren hoe de toekomst van een deel van onze jeugd verknoeid wordt. De angst heerst. Leraren durven geen onvoldoendes te geven. Als leerlingen spieken tijdens proefwerken wordt niet opgetreden. Een van die scholen stond dertig jaar geleden bekend als een van de beste scholen voor beroepsonderwijs. Er waren nog een paar leraren uit die tijd aanwezig. Van één van hen zei de directeur dat zij zo verbitterd was, dat zij te moeilijke vragen opgaf tijdens de overhoringen. Op die manier kon zij haar leerlingen belachelijk maken. Dat was haar manier om wraak te nemen. Die school was in tien jaar tijd een honderd procent zwarte school geworden.
Ik heb tientallen scholen voor lager beroepsonderwijs in België, Nederland en de Nederlandse Antillen bezocht. Daar zag ik voor mijn ogen gebeuren hoe de toekomst van een deel van onze jeugd verknoeid wordt.
Vanuit de Nederlandse Antillen komen deze mislukte leerlingen terecht in Nederland, waar ze de meest criminele groep vormen. Zij maken het nog bonter dan de Marokkanen. In België en Nederland zijn deze beroepsscholen de leveranciers van jihadisten. Duizenden jongeren behalen geen enkele kwalificatie voor de arbeidsmarkt. Als ze spijbelen wordt vaak niet meer opgetreden, omdat men ze liever kwijt dan rijk is.
Voor de goede orde: ons onderwijs behoort tot het beste van de wereld. Voor miljoenen leerlingen in Nederland en België is de school een uitstekende plek. Dat het met een relatief kleine groep hopeloos mislukt, wordt op de koop toe genomen. Voor politici is het voldoende af en toe wat te roepen als een incident in de openbaarheid komt. Twee weken later is het oud nieuws. Van onderwijskundigen, die een van de onnozelste opleidingen van onze universiteiten volgen, valt niets te verwachten. Zij houden byzantijnse discussies over managementtechnieken en voor de rest blijven ze voor eeuwig in de ontkenningsfase.
Als orthopedagoog zie ik deze jongeren uiteraard niet als gespuis. Ik heb mij gedurende veertig jaar vooral voor hen ingezet. Zij hebben ook recht op goed onderwijs. Ik sta echter machteloos als deze leerlingen gedumpt worden in mislukte scholen voor mislukte leerlingen. In een van deze scholen zei de directeur mij tijdens mijn eerste bezoek dat zij eigenlijk die functie niet wilde. Zij was er echter toe gedwongen door de onderwijsinstantie. Veel motivatie heb ik daar niet opgemerkt.
Is een oplossing mogelijk? Het beste initiatief dat ik ooit heb gezien was in een instelling voor jonge criminelen. De jongeren konden daar een versnelde en zeer praktijkgerichte opleiding volgen, bijvoorbeeld voor lasser of voor houtbewerker. Daarna konden zij onmiddellijk aan de slag bij een groot bouwbedrijf waarmee de maatschappelijk werker een goede relatie had.
Mijn voorstel is het curriculum en de ministeriële circulaires voor deze groep in de prullenmand te gooien. Bied hen een pakket versnelde beroepsopleidingen aan. Hier leren ze in zes tot twaalf maanden tijd de basisvaardigheden van een bouwvakker, een elektricien, een onderhoudswerkman, een veiligheidsbeambte, een bakker, een dj, een lasser, een toneelacteur, een rapper of een schilder. Daarnaast lopen ze mee met een vakman om nog meer praktijkervaring op te doen. Hebben ze een opleiding voltooid, dan kunnen ze kiezen voor een andere. Op deze manier worden ze overal inzetbaar. Vinden zij in een van de bedrijven waar ze stage gelopen hebben hun draai, dan kunnen ze daar tewerkgesteld worden. Hun diploma kunnen ze alsnog behalen in een wekelijkse terugkomdag.
