De laatste maanden horen we steeds meer over doe-democratie, eigen kracht, burgerparticipatie en de participatiesamenleving. Deze termen betekenen allemaal globaal hetzelfde: de overheid regelde vroeger heel veel zaken voor burgers, maar burgers moeten voortaan meer zelf oppakken. Dit perspectief wordt op allerlei terreinen gehanteerd zoals bij leefbaarheid, kinderopvang, sociale zekerheid en veiligheid. De overheid trekt zich terug of wil geen nieuwe taken oppakken en dus doen burgers het zelf of worden min of meer gedwongen dit zelf te doen.
Het belangrijkste terrein waar de doe-democratie zijn intrede heeft gedaan is de zorg. Vroeger kregen burgers huishoudelijke hulp vergoed, maar in een tijd van bezuinigingen krijgen ze simpelweg minder hulp, minder vergoed of helemaal niets. Het perspectief van de doe-democratie noemt twee voordelen van deze werkwijze. Het is niet alleen veel goedkoper, het is ook beter omdat burgers veel meer zelf kunnen dan altijd werd aangenomen.
Het is niet moeilijk hier rechts beleid in te herkennen. Rechtse politici vonden altijd al dat de overheid te veel verantwoordelijkheden op zich had genomen en burgers veel eigen initiatief ontnam. Je zou nu tot de conclusie kunnen komen dat er niets nieuws onder de zon is, maar dat klopt niet. Het idee van de doe-democratie wordt nu ook door linkse politici omarmd. Oud-GroenLinks-senator Jos van der Lans en PvdA-wethouder Pieter Hilhorst hebben een boek geschreven waarin zij de doe-democratie met een nieuwe naam uiterst positief belichten: Sociaal doe-het-zelven.
Er zijn allerlei positieve zaken te melden over sociaal doe-het-zelven. Het blijkt effectief, kan sociale cohesie bevorderen en het is goedkoop. Helaas voor linkse politici: er blijkt ook een aanzienlijk nadeel te kleven aan al deze zelforganisatie: het vergroot ongelijkheid. ‘Sociaal doe-het-zelven’ is niet sociaal. Vroeger zorgde de overheid ervoor dat iedereen hetzelfde kreeg, maar nu moeten burgers het zelf doen en niet iedereen blijkt daar goed toe in staat. Concreet: mensen met een groot netwerk kunnen beter hun huishoudelijke hulp doe-het-zelven dan arme, eenzame of zieke mensen.
Vroeger zouden linkse politici armen, eenzamen en zieken beschermen en zeggen dat de overheid deze mensen niet in de kou mag laten staan. Nu vinden linkse politici dit niet belangrijk meer. Het schokkendste is: dit is niet uit onwetendheid, want Van der Lans en Hilhorst gaan uitgebreid op dit probleem in. Ze weten dus dat het bestaat, maar doen er simpelweg niets aan. Om dat te illustreren hieronder de onbegrijpelijke redenering uit het slotpleidooi van de auteurs:
“Om de beweging van het sociaal doe-het-zelven voor de voeten te werpen dat kwetsbaren daarin niet meekunnen en dat hun initiatieven eerder de ongelijkheid zullen vergroten is een vreemd verwijt. Moet het daarom maar niet gebeuren? Moet de overheid het dan maar doen? Moet het blijven zoals het was? Het is (…) niet alleen een institutionele onderschatting van wat mensen wél kunnen. Het getuigt bovendien van een vorm van modern cultuurpessimisme (…). Daardoor is de verdediging van de institutionele orde uit naam van de kwetsbaren een conservatieve kracht geworden, die niet wil zien waar het misgaat en geen toekomstperspectief biedt.” (pag. 174-175).
Als iemand begrijpt wat arme, eenzame of zieke mensen met de bovenstaande redenering opschieten mag het zeggen. Er is maar een conclusie mogelijk: de prominente PvdA-wethouder propageert openlijk ongelijkheid. Dan kun je als burger beter meteen op een rechtse politicus stemmen, want die zijn ten minste eerlijk over hun ‘idealen’.
En trouwens: als dit ongelijkheidsprobleem op te lossen was, waarom hebben linkse politici sociaal doe-het-zelven niet al decennia eerder bedacht?
Chris Aalberts is auteur van Achter de PVV: waarom burgers op Geert Wilders stemmen. Beeld: omslag Sociaal doe-het-zelven.
Zie ook de TPO-talkshow met Pieter Hilhorst als gast.
